Mẹ tôi là một người phụ nữ mạnh mẽ, cả đời bà tần tảo làm việc không ngừng nghỉ. Với thu nhập 80 triệu mỗi tháng từ việc kinh doanh vải sỉ, bà là trụ cột của gia đình. Chúng tôi luôn nghĩ bà giàu có, nhưng bà sống giản dị đến lạ, chẳng bao giờ khoe khoang, cũng chẳng ai biết bà cất tiền ở đâu. Ngày bà đột ngột qua đời vì một cơn đau tim, cả nhà tôi rơi vào hỗn loạn. Không phải chỉ vì nỗi đau mất mẹ, mà còn vì một bí ẩn không ai giải thích nổi: tìm khắp nhà, từ hộc tủ, két sắt, đến từng chiếc áo cũ của bà, không có lấy một đồng.

Chị em tôi lục tung mọi ngóc ngách. “Mẹ kiếm bao nhiêu tiền mà không để lại gì thế này?” chị gái tôi gào lên, giọng đầy hoang mang. Anh rể tôi, người vốn ít nói, chỉ ngồi im lặng ở góc phòng, tay ôm đầu. Chúng tôi bắt đầu nghi ngờ nhau, lời qua tiếng lại, thậm chí còn nghĩ mẹ đã bị ai đó lừa mất hết tài sản trước khi mất. Không khí tang lễ nghẹt thở bởi tranh cãi, nghi kỵ.

Đến ngày thứ ba, khi mọi người đã kiệt sức, em rể tôi – chồng của cô em út – lặng lẽ bước vào phòng, đặt lên bàn một chiếc hộp gỗ cũ kỹ. “Cái này mẹ đưa anh giữ trước khi mất,” cậu ấy nói, giọng trầm đục. Chiếc hộp nhỏ, sờn màu, trông chẳng có gì đặc biệt, chỉ được khóa bằng một ổ khóa rỉ sét. Chúng tôi nhìn nhau, nửa tin nửa ngờ, rồi chị gái tôi giật lấy, dùng búa đập mạnh. Nắp hộp bật ra.

Bên trong không phải vàng, cũng chẳng phải tiền. Chỉ có một xấp giấy nhàu nhĩ, vài tấm ảnh cũ, và một lá thư viết tay. Lá thư của mẹ. Bà viết rằng suốt bao năm, bà đã dùng hết tiền kiếm được để âm thầm giúp đỡ người khác: trả nợ cho những gia đình khốn khó trong làng, xây trường học ở vùng sâu, gửi tiền cho trẻ mồ côi qua một tổ chức từ thiện mà bà giấu kín. “Mẹ không muốn các con biết, vì mẹ sợ các con sẽ ngăn cản. Mẹ chỉ mong các con sống tử tế, đừng để tiền làm mờ mắt,” bà viết.

Nhưng điều khiến chúng tôi chết lặng là dòng cuối cùng: “Còn lại 500 triệu mẹ để dưới sàn gỗ trong phòng ngủ, chỗ cái giường cũ. Dùng nó mà lo cho nhau, đừng tranh giành.” Chúng tôi lao đến phòng mẹ, tháo tung sàn gỗ, và đúng như lời bà, một chiếc túi vải chứa tiền nằm đó, nguyên vẹn. Nhưng chẳng ai trong chúng tôi cảm thấy vui. Tiền nằm trong tay, mà lòng nặng trĩu.

Mẹ đã sống một cuộc đời chúng tôi không hề hay biết, và đến cuối cùng, thứ bà để lại không chỉ là tiền, mà là một bài học câm lặng. Chúng tôi ôm nhau khóc, không phải vì tìm được tiền, mà vì nhận ra mình đã hiểu mẹ quá muộn. Chiếc hộp gỗ ấy không chỉ mở ra bí mật, mà còn mở ra nỗi day dứt mãi không nguôi trong lòng mỗi đứa con.