Trên báo Công thương mới đây đã có một bài viết về Pháo. Cụ thể như sau:

Giữa bản hùng ca dân tộc, vang lên tiếng kèn lạc loài. Tổ quốc bị phỉ báng bởi một ‘sự nghiệp chướng’ đội lốt nghệ thuật, cất giọng như ruồi nhặng.

Tổ quốc – hai tiếng thiêng liêng ấy lại vừa bị kéo lê qua một bản rap đầy hận tình và ngạo mạn. Khi cái gọi là nghệ sĩ lôi biểu tượng quốc gia vào ca từ trả đũa tình cũ, thì đó không còn là nghệ thuật, mà là xúc phạm cộng đồng, là phản văn hóa, là phá hoại đạo đức công chúng.

Còn nhớ năm nào hai tiếng Tổ quốc vừa thiêng liêng vừa gần gũi trong câu thơ của nhà thơ Chế Lan Viên vang lên đầy cảm xúc thiêng liêng, gần gũi xen lẫn sự tự hào từ trái tim mỗi người:

Ôi Tổ quốc ta, ta yêu như máu thịt

Như mẹ cha ta, như vợ như chồng

Ôi Tổ quốc, nếu cần, ta chết

Cho mỗi ngôi nhà, ngọn núi, con sông…

Tổ quốc là khi nhà thơ Nguyễn Sĩ Đại phóng viên Báo Nhân Dân nghẹn ngào:

Là mùa Hè sen ngát những ao quê

Sông Ngân chảy mơ huyền đêm cổ tích

Mùa Thu gió thổi đằm hương mật

Hơi thở con căng ngực đất lành

Tổ quốc là biên trấn áo mong manh

Tây rồi Bắc đổi mùa ràn rạt gió

Bao thế kỷ những đợi chờ hóa đá

Đất nước vĩnh hằng cánh võng trước thềm khơi

Là dòng máu cha ông tha thiết chảy muôn đời

Thấm vào đất, vào con, vào sắc cờ cháy rực!

Tổ quốc, đó là khoảnh khắc đau đớn khi nhà thơ Thanh Thảo nấc lên sau những hy sinh của biết bao đồng đội:

Phút người lính đứng bật lên cắm chặt chân vào đất
phút ấy, đất dưới chân anh là Tổ Quốc

quả đạn rời nòng trong chớp mắt

xe tăng cháy ngang đồi lũ giặc lùi xa

anh lính trẻ mỉm cười lau mồ hôi trên mặt

gương mặt dịu lành như Tổ Quốc chúng ta

Tổ quốc – đó là khi nhà thơ Nguyễn Việt có nhiều bài thơ với nhan đề Tổ quốc nhất: “Tổ quốc nhìn từ biển”, “Tổ quốc là tiếng mẹ”, “Thêm một lần Tổ quốc được sinh ra”, “Mẹ – Tổ quốc”, “Tổ quốc nơi biên thùy”, “Tổ quốc bên bờ biển cả”, “Thời đất nước gian lao”, “Ta như cỏ trên ngực trần đất nước”…

Trong số những bài kể trên, “Tổ quốc nhìn từ biển” là bài thơ nổi tiếng hơn cả, chinh phục người đọc bởi âm hưởng hào hùng, tráng lệ. Từng câu thơ, khổ thơ như muôn con sóng nơi trùng khơi vỗ mãi vào hồn người: “Nếu Tổ quốc hôm nay nhìn từ biển/ Mẹ Âu Cơ hẳn không thể yên lòng/ Sóng lớp lớp đè lên thềm lục địa/ Trong hồn người có ngọn sóng nào không…/ Nếu Tổ quốc nhìn từ bao mất mát/ Máu xương kia dằng dặc suốt ngàn đời/ Hồn dân tộc ngàn năm không chịu khuất/ Dáng con tàu vẫn hướng mãi ra khơi”.

Thế mà giờ đây: “Tên anh gây hại cho Tổ quốc và nước nhà” – câu rap trong bài “Sự nghiệp chướng” tưởng như là chút đay nghiến tình cũ, nhưng thực chất là cú đạp vào lòng tự trọng của một dân tộc. Lời ca vô trách nhiệm này có thể gieo vào đầu giới trẻ một thông điệp méo mó: Rằng biểu tượng quốc gia cũng có thể đem ra để… “giải sầu”. Tổ quốc có thể xuất hiện trong cái gọi là bài hát, cái gọi là ca sĩ, cái gọi là nhạc sĩ, cái gọi là nghệ thuật như vậy sao?

Tổ quốc không thể nằm trong những câu rap đầy sân si như thế.

Tổ quốc là hơi thở Trường Sa trong từng đêm mịt sóng, nơi người lính giữ đảo suốt bao mùa không phép. Là dòng nước xiết nơi miền núi, nơi bộ đội nhảy xuống không kịp nghĩ đến bản thân. Là hình ảnh chiến sĩ công an, quân đội vượt hàng ngàn cây số tới Myanmar để cứu hộ, cứu nạn. Là ngọn lửa mà người lính cứu hỏa mang trên mình – không phải để thiêu rụi – mà để soi đường cho ai đó sống tiếp.

“Sự nghiệp chướng” không chỉ là một bản rap thất tình, đó là cú trượt đạo đức khi Tổ quốc bị đem ra giễu nhại.

Tổ quốc cũng là bước chân của những người lặng lẽ đi vào vùng dịch, không đợi ai sai khiến, không cần ai biết mặt, chỉ vì biết rằng đồng bào mình đang cần. Là bức ảnh một em bé vùng cao, đầu đội mũ rơm, tay chào cờ mà mắt vẫn ánh lên niềm kiêu hãnh. Là giấc mơ đơn sơ của một ngư dân: Chỉ mong ngày mai ra khơi, được sống yên lành dưới màu cờ đỏ giữa biển trời Tổ quốc.

Và hai tiếng “Tổ quốc” – là điều không ai cần giảng giải, chỉ cần nghe tên đã thấy lòng mình nghiêm lại.

Chính vì vậy, việc kéo hai tiếng thiêng liêng ấy vào một bản nhạc trả đũa người cũ, là hành vi xúc phạm nghiêm trọng. Không thể biện minh đó là “cá tính”. Không thể che đậy nó bằng lớp vỏ “tự do sáng tạo”.

Nghệ thuật không phải là vùng xám. Nó có biên giới – là đạo đức và pháp luật. Những sản phẩm như MV “Censored” của rapper Chị Cả với ca từ phản cảm, xúc phạm trẻ em; ca khúc “Thích Ca Mâu Chí” của rapper Rap Nhà Làm chế giễu tín ngưỡng, tôn giáo; hay MV “There’s No One At All” của Sơn Tùng M-TP có nội dung độc hại, khuyến khích tự sát, từng bị các cơ quan chức năng xử lý nghiêm khắc là những minh chứng rõ nhất.

Điều đó cho thấy tự do sáng tạo không đồng nghĩa với tự do xúc phạm, đặc biệt là xúc phạm những giá trị thiêng liêng nhất.

Theo Luật Nghệ thuật biểu diễn 2020, nghệ sĩ không được xúc phạm tín ngưỡng, danh dự dân tộc. Luật An ninh mạng 2018 nghiêm cấm phát tán thông tin làm tổn hại đến biểu tượng quốc gia. Nghị định 38/2021/NĐ-CP quy định rõ chế tài đối với hành vi phát tán nội dung phản cảm, sai lệch, gây ảnh hưởng xấu tới xã hội. Nghệ thuật – nếu không biết giới hạn – sẽ phải dừng lại trước cánh cổng của pháp luật và đạo đức.

Tự do nghệ thuật không đồng nghĩa với tự do xúc phạm. Tư duy “muốn nói gì thì nói” không thể là tấm khiên che chắn cho sự hỗn loạn. Một khi Tổ quốc bị đem ra đùa giỡn, kéo vào sân khấu tình cảm cá nhân, thì ranh giới giữa người sáng tạo và kẻ xúc phạm đã bị xóa nhòa.

Cơ quan chức năng cần vào cuộc nghiêm túc. Bài rap “Sự nghiệp chướng” cần được rà soát, gỡ bỏ và xử lý theo quy định. Đồng thời, các nền tảng số như YouTube, TikTok, Facebook… cũng không thể đứng ngoài trách nhiệm. Khi một sản phẩm xúc phạm biểu tượng quốc gia được lan truyền hàng triệu lượt, thì sự im lặng cũng là một hành vi tiếp tay. Người dùng mạng xã hội, đặc biệt là giới trẻ, cũng cần tự giác nhận thức rõ trách nhiệm trong việc lên án và loại bỏ những sản phẩm văn hóa độc hại.

Tổ quốc không phải là đạo cụ sân khấu. Không phải một cái tên để giễu nhại, để đá xéo, để rải vào những lời rap đầy oán thán. Tổ quốc là nơi ta trở về, là niềm tự hào, là máu xương cha ông để lại. Là ánh mắt người mẹ ngóng con từ biên cương. Là giây phút nghẹn lời khi bài Quốc ca cất lên giữa sân vận động xứ người.

Tổ quốc không nằm trong những câu rap dung tục. Tổ quốc nằm trong tim. Và chỉ những ai biết cúi đầu trước hai tiếng ấy, mới xứng đáng cầm mic nói về điều gì là thiêng liêng.