Bà ngoại mất đã để lại cho tôi chiếc bếp từ và cái tủ lạnh cũ kỹ, hai món đồ mà lúc đầu tôi chỉ nghĩ là vô dụng, cồng kềnh, chẳng biết để làm gì trong căn hộ nhỏ xíu của mình. Chiếc bếp từ thì xước xát, nút bấm kêu lạch cạch như sắp hỏng, còn cái tủ lạnh thì kêu rè rè suốt đêm, phát ra thứ âm thanh như tiếng thở dài của một ông già mệt mỏi. Tôi định đem bán đồng nát cho xong, nhưng rồi một hôm, trong lúc dọn dẹp, tôi phát hiện ra một ngăn bí mật phía sau tủ lạnh.

Ngăn đó nhỏ thôi, nhưng bên trong là một chiếc hộp gỗ cũ kỹ, phủ đầy bụi. Mở ra, tôi thấy một xấp giấy vàng ố, viết tay bằng mực đen đã phai, cùng một chiếc chìa khóa nhỏ xíu, cong queo như bị ai bẻ vội. Đọc mấy dòng chữ nguệch ngoạc của bà, tôi mới biết đó là bản đồ dẫn đến một nơi bà gọi là “kho báu của đời bà”. Bà viết rằng bà không bao giờ có can đảm đi tìm, nhưng bà tin tôi sẽ làm được. Tò mò xen lẫn hoài nghi, tôi quyết định thử một lần, dù trong lòng nghĩ chắc chỉ là trò đùa của người già.

Đêm đó, tôi lần theo bản đồ, đi qua những con hẻm tối om, đến một căn nhà hoang ở ngoại ô mà tôi chưa từng nghe ai nhắc đến. Chiếc chìa khóa nhỏ mở được cánh cửa rỉ sét. Bên trong, dưới ánh đèn pin lập lòe, tôi thấy một rương gỗ cũ. Tim đập thình thịch, tôi mở ra, và trước mắt tôi là những thỏi vàng sáng loáng, cùng một xấp tiền cổ được gói cẩn thận trong vải lụa. Tôi không tin nổi vào mắt mình – bà ngoại, người cả đời lam lũ, lại giấu một gia tài như vậy sao nổi?

Tôi mang tất cả về nhà, đầu óc quay cuồng với ý nghĩ về một cuộc đời mới: trả hết nợ, mua nhà, sống sungphysics, không còn phải lo cơm áo gạo tiền. Nhưng rồi, khi ngồi bên chiếc bếp từ cũ của bà, đun nước pha trà để trấn tĩnh, tôi chợt để ý một mẩu giấy kẹp dưới đáy bếp. Đó là thư bà viết riêng cho tôi, nét chữ run run: “Kho báu này không phải của bà, mà là của những người bị ông con cướp đi mạng sống. Bà sống cả đời để chuộc lỗi. Giờ con cầm nó, hãy làm điều đúng đắn.”

Tôi chết lặng. Ông ngoại, người tôi chưa từng gặp, hóa ra là một tên cướp khét tiếng thời chiến loạn. Vàng, tiền này là máu và nước mắt của bao người. Đêm đó, tôi “đổi đời” thật, nhưng không như tôi tưởng. Giấc mơ giàu sang tan biến, thay vào đó là gánh nặng day dứt không nguôi: giữ lại hay trả lại, khi những nạn nhân giờ chỉ còn là bóng ma trong quá khứ? Chiếc bếp từ và cái tủ lạnh vẫn đứng đó, im lặng, như chứng nhân cho bí mật kinh hoàng mà tôi ước gì mình chưa từng biết.