Năm 1972, ba tôi, một cậu trai gầy nhẳng 44kg, đứng trước bàn khám sức khỏe tòng quân. Với cái dáng người tong teo, ba sợ người ta không nhận, nên lén nhét hai cục đá vào túi quần, vừa cười vừa nói với anh cán bộ: “Anh ơi, em gầy thế này, tuột quần ra chúng nó cười chết. Anh cho em mặc quần dài mà cân được không ạ?”

Anh cán bộ nhìn ba, phì cười, rồi gật đầu. Thế là ba qua cửa, 44kg, 17 tuổi khai thành 19, chính thức nhập ngũ. Ngày lên đường, ba vác trên vai 20kg lương thực và quân trang, tay cầm khẩu AK-47, còn đeo thêm một quả đạn cối giúp anh chàng đứng sau – người mà ba hay gọi đùa là “chân to mà sức như con chuột”. Anh chàng đó cứ thở hổn hển, còn ba thì cắm đầu bước, chẳng kêu ca nửa lời.

Những năm tháng chiến tranh, ba kể lại, chẳng ai ngờ cái thân hình bé tí ấy lại dai sức đến vậy. Đồng đội trêu: “Mày gầy thế mà khỏe hơn cả bọn tao cộng lại!” Ba chỉ cười, bảo: “Gầy thì gầy, nhưng đá trong túi tao nặng lắm!”

Thời gian trôi qua, chiến tranh khép lại, ba trở về, sống một đời bình dị. Rồi đến năm 2023, gia đình tôi nhận được một lá thư từ quân đội. Mở ra, cả nhà lặng người khi đọc dòng chữ: “Đồng chí là niềm tự hào của gia đình, của vợ con, của Quân đội và của Đất nước. Tạm biệt anh chiến sĩ.”

Mẹ tôi ngơ ngác: “Ba mày còn sống sờ sờ đây, tạm biệt cái gì?” Tôi cũng nhíu mày, nhìn ba đang ngồi nhâm nhi ly trà ngoài sân. Ba nghe xong, cười khà: “Chắc bọn họ nhầm tên ai đó với tao rồi. Gầy thế này, ai mà nhớ nổi!”

Nhưng rồi, một hôm, có người mặc quân phục đến nhà. Không phải để sửa sai, mà mang theo một hộp gỗ nhỏ, bên trong là tấm huân chương cũ kỹ, ghi tên ba và dòng chữ: “Chiến sĩ vô danh, hy sinh năm 1974”. Cả nhà sững sờ. Người đó giải thích: “Chúng tôi tìm thấy hồ sơ thất lạc. Đồng chí này đã hy sinh, nhưng không ai biết danh tính. Mãi đến gần đây, qua một lá thư đồng đội để lại, mới xác định được.”

Tôi quay sang ba, lắp bắp: “Nhưng ba… ba đang ở đây mà?” Ba nhìn hộp gỗ, rồi nhìn tôi, ánh mắt chợt xa xăm. Ông chậm rãi đứng dậy, bước ra sân, lẩm bẩm: “Hồi đó, tao suýt chết thật. Nhưng có lẽ… tao đã để lại một phần mình ở chiến trường rồi.”

Đêm đó, tôi nằm mơ thấy ba, vẫn gầy gò, vác đạn cối, cười nói: “Đá trong túi tao nặng lắm!” Khi tỉnh dậy, tôi chạy ra sân, thấy ba vẫn ngồi đó, nhưng trên bàn là hai cục đá cũ kỹ, mòn vẹt, như vừa được ai đặt lại.

Hóa ra, ba không chỉ sống sót qua chiến tranh, mà còn mang về một bí ẩn chẳng ai lý giải nổi – một người đàn ông 44kg, hai cục đá, và một cái tên tưởng đã nằm lại nơi chiến trường.